Piniński Józef h. Jastrzębiec (ok. 1755–1830), stolnik włodzimierski, poseł na Sejm Czteroletni, prawnik. Był synem Wojciecha (zob.) i Anny Rokickiej, dziedzicem Studzianek na Wołyniu. W r. 1784 otrzymał urząd wojskiego wyższego włodzimierskiego. W l. 1788–9 był z województwa czernihowskiego deputatem na Trybunał Kor. Dn. 16 XI 1790 na sejmiku łuckim otrzymał mandat poselski z pow. łuckiego województwa wołyńskiego na Sejm Czteroletni i 28 I 1791 podpisał akt konfederacji obojga narodów. Dn. 18 XII 1790 apelował, by nie przedłużać rugów sejmowych ponad trzy dni prawem zastrzeżone. Zabierał głos (21 i 23 XII) w sprawie porządku sejmowania. Ujawnił też swe credo polityczne: wszelka zwłoka w obradach sprzyja «otaczającym nas nieprzyjaciołom», kończyć więc należy jak najrychlej przed dwoma laty zaczęte dzieło, »urządzić doskonale skarb i wojsko», obywatelom zapewnić pełnię swobód, a Rzpltej «pewność bytu». Z kolegami z województwa wołyńskiego opowiadał się przeciwko sukcesji tronu. Na sesji 18 IV sprzeciwiał się wnioskowi, by plenipotenci miejscy po dwukrotnym pełnieniu swych funkcji uwalniani byli od skartabelatu. Początkowo nie był przeciwny Konstytucji 3 maja, ale miał zastrzeżenia wobec niektórych jej postanowień i wkrótce przeszedł do grona jej przeciwników. Dn. 13 V z posłami wołyńskimi Józefem Czartoryskim i Stanisławem Hulewiczem podał do akt Trybunału Lubelskiego manifest przeciw Konstytucji. Następnie, wyjąwszy kopię manifestu z akt trybunalskich, posłał do oblaty na Wołyń. Dn. 26 V opowiadał się za utrzymaniem deputackich sejmików lipcowych, ale ten wniosek opozycji przepadł, przegłosowany znaczną większością. Dn. 30 V, gdy dyskutowano nad prawem łaski, P. wniósł poprawkę, aby ius agratiandi służyło królowi na rok i 6 tygodni tylko dla tych, którzy za łupiestwa i najazdy zostaną skazani zaocznie. W październiku dwa razy zabierał głos (14 i 17) w sprawie połączenia skarbu litewskiego z koronnym (oba Głosy druk. współcześnie w W.).

Główną podstawą utrzymania domu była dla P-ego adwokatura sądowa. Biegły prawnik, P. wyrobił sobie zamożną i wpływową klientelę, procesującą się w Trybunale Lubelskim. W szczególności przełomowy wpływ na dalsze jego losy miała obrona w r. 1792 Marianny z Trypolskich Niemiryczowej, podkomorzyny owruckiej. P. obronił ją od grożącej jej wieży, czy może nawet kary śmierci za zorganizowanie zajazdu na jej bratanka Józefa Trypolskiego i spowodowanie jego śmierci. Ożeniwszy się w tymże r. 1792 z Antoniną Niemiryczówną, córką Tadeusza, podkomorzego owruckiego, i wyżej wymienionej Marianny (u Uruskiego Małgorzaty), wziął za nią 400 000 złp. posagu i dzięki temu małżeństwu wszedł w krąg czołowych obywateli województwa wołyńskiego.

W związku z przygotowywaną agresją na Polskę poseł rosyjski w Warszawie posiadał dwie listy osób, które miały stanowić podstawę partii prorosyjskiej. Na drugiej znaleźli się domniemani stronnicy, niezupełnie pewni, a wśród nich był również P. O udziale jego w targowicy nic nam jednak nie wiadomo. W tym czasie (1792–3) otrzymał po Stefanie Aksaku urząd stolnika włodzimierskiego. Był jeszcze w l. 1792–3 deputatem na Trybunał Lubelski. W powstaniu kościuszkowskim udziału nie brał. Po rozbiorach dostał się pod zabór rosyjski. Został wówczas podkomorzym kowelskim, prowadząc wszystkie poważniejsze sprawy graniczne w guberni wołyńskiej. Cieszył się powszechną sympatią i zaufaniem obywateli, bardzo często był superarbitrem, załatwiając sprawy polubownie. W r. 1817 został jednomyślnie wybrany na trzy lata prezesem drugiego departamentu izby cywilnej gubernialnego sądu wołyńskiego. Należał do wolnomularstwa polskiego. W l. 1820–1 był namiestnikiem mistrza katedry loży «Ciemności Rozproszone» w Dubnie, a zależnej od wielkiej loży «Astrei» w Petersburgu. Na całym Wołyniu miał opinię «męża doświadczonego, najbieglejszego prawnika i szlachetnego obywatela» (Iwanowski). Wg Jana Duklana Ochockiego był to «człowiek niezmiernie obrotny i popularny». Dożył sędziwego wieku, skoro nazywano go «patryarchą wołyńskim», ale data jego zgonu nie jest znana. Zmarł w r. 1830. Nie wiadomo, czy pozostawił potomstwo w małżeństwie z Antoniną z Niemiryczów (zm. 1831), córką Tadeusza, podkomorzego owruckiego, i Marianny Trypolskiej.

Estreicher; Uruski (szambelanem królewskim w r. 1792 nie był P., lecz jego kuzyn Józef, syn Jerzego Pinińskiego); Małachowski–Łempicki, Wykaz pol. lóż wolnomularskich; – Nanke Cz., Szlachta wołyńska wobec Konstytucji Trzeciego Maja, Lw. 1907 s. 25, 89, 90; Pułaski K., Szkice i poszukiwania historyczne, Pet. 1898 II 199; Smoleński W., Ostatni rok sejmu wielkiego, Kr. 1896; Wolański A., Wojna polsko-rosyjska 1792 r., P. 1922 II; Zielińscy G. i J., Wiadomość historyczna o rodzie Świnków, Tor. 1881 II; Zienkowska K., Sławetni i urodzeni, W. 1976; – Czasy Stanisława Poniatowskiego przez jednego z posłów wielkiego sejmu napisane, P. 1876 s. 123, 129, 139; Diariusz sejmu… od dnia 16 grudnia r. 1790, W. I cz. 1 s. 45, 107–8, 130; [Iwanowski E.] Helleniusz E., Wspomnienia lat minionych, Kr. 1876 I 164, 240, 274–5, 340; Kalendarz polityczny dla Król. Pol. i W. Ks. Lit. na r. 1784; toż za l. 1785, 1794; Kalendarzyk polityczny warszawski na r. 1789, W. [1788]; toż na r. 1792; Korespondencja krajowa Stanisława Augusta z lat 1784 do 1792, P. 1872 s. 209; Koźmian K., Pamiętniki, Wr. 1972 I; Ochocki J. D., Pamiętniki, Wil. 1857 I 135; Vol. leg., IX 207; – Informacje Andrzeja Kostrzewskiego z Kr. na podstawie genealogii rodzinnej Pinińskich, otrzymanej od Piotra Pinińskiego z W.

Wacław Szczygielski